Resûlullah (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in, farz ve vacip kapsamında olmaksızın sürekli veya genelde yaptığı ve ümmetine de yapılmasını tavsiye ettiği fiillere fıkıh ilminde ve ilmihal dilinde sünnet; Resûlullah (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in bazen yapıp bazen da terk ettiği fiillere ise mendup, müstehap ve adap denildiğini, fıkıh usulünde ise bu gruba giren bütün fiillerin "mendup" ismiyle nitelendirildiğini biliyoruz.
Abdestin başlıca sünnetleri şöyle sıralanabilir:
Abdest almaya niyet etmek (Hanelilere göre sünnet, Şafiilere göre farzdır), başlarken besmele çekmek, elleri bileklerle birlikte üç defa yıkamak, ağız ve burna su çekip iyi bir ağız ve burun temizliği (mazmaza ve istinşak) yapmak, misvak kullanmak veya dişleri fırçalamak, sakalın içine su girmesini sağlamak, el parmaklarım birbirine geçirip ovuşturmak, başın tamamım elin ıslaklığıyla mesh etmek, boynu mesh etmek, abdest uzuvlarım yıkarken sayılan bu sıraya uymak, abdeste sağ uzuvlardan başlamak, bu uzuvları üçer defa yıkamak ve su ile iyice ovmak ve abdeste ara vermeden tamamlamak.
Abdestin bu sayılan sünnetlerine ilave olarak abdestin âdâbı olarak da; abdest alırken -mümkünse- kıbleye dönmek, abdest sularını vücuda ve elbiseye sıçratmamak, dünya işlerine ilişkin konuşmayıp abdest dualarını veya bildiği dualardan okumak, suyu ölçülü kullanmak, abdest sonunda kelime-i şehadet (eşhedü en lâ ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve resûlüh) getirmek gibi fiiller tavsiye edilir. Abdestin adabından maksat, abdestin farzlarının ve sünnetlerinin daha uygun şekilde ve ortamda, mükemmel bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Bu sebeple abdest alan kimse hangi davranışının abdestin amacına daha uygun olacağına ve abdest alırken nelerden kaçınması gerektiğine biraz da kendisi karar vermelidir. Mesela günümüzde abdest öncesinde ellerin ve yüzün sabunlu su ile yıkanması, iyi bir ağız ve burun temizliği, imkân varsa dişlerin fırçalanması, suyun ölçülü kullanılması ve çevre temizliğine özen gösterilmesi, hem fertlerin (bireylerin) sağlığı açısından hem de üçüncü şahıslara saygının gereği olarak ayrı bir önem kazanmıştır.
Abdestle ilgili diğer hususların, gusül, teyemmüm ve diğer dini bilgilerin öğrenilmesi için ilmihal kitaplarından geniş olarak faydalanılabilir. Söz konusu dini bilgilerin kitabımızda yer almaması, siz değerli okuyucularımızın dikkatini dağıtmamak içindir.
Yazar: Ramazan IŞIK/Namaz Gerçeği
Abdestin başlıca sünnetleri şöyle sıralanabilir:
Abdest almaya niyet etmek (Hanelilere göre sünnet, Şafiilere göre farzdır), başlarken besmele çekmek, elleri bileklerle birlikte üç defa yıkamak, ağız ve burna su çekip iyi bir ağız ve burun temizliği (mazmaza ve istinşak) yapmak, misvak kullanmak veya dişleri fırçalamak, sakalın içine su girmesini sağlamak, el parmaklarım birbirine geçirip ovuşturmak, başın tamamım elin ıslaklığıyla mesh etmek, boynu mesh etmek, abdest uzuvlarım yıkarken sayılan bu sıraya uymak, abdeste sağ uzuvlardan başlamak, bu uzuvları üçer defa yıkamak ve su ile iyice ovmak ve abdeste ara vermeden tamamlamak.
Abdestin bu sayılan sünnetlerine ilave olarak abdestin âdâbı olarak da; abdest alırken -mümkünse- kıbleye dönmek, abdest sularını vücuda ve elbiseye sıçratmamak, dünya işlerine ilişkin konuşmayıp abdest dualarını veya bildiği dualardan okumak, suyu ölçülü kullanmak, abdest sonunda kelime-i şehadet (eşhedü en lâ ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve resûlüh) getirmek gibi fiiller tavsiye edilir. Abdestin adabından maksat, abdestin farzlarının ve sünnetlerinin daha uygun şekilde ve ortamda, mükemmel bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Bu sebeple abdest alan kimse hangi davranışının abdestin amacına daha uygun olacağına ve abdest alırken nelerden kaçınması gerektiğine biraz da kendisi karar vermelidir. Mesela günümüzde abdest öncesinde ellerin ve yüzün sabunlu su ile yıkanması, iyi bir ağız ve burun temizliği, imkân varsa dişlerin fırçalanması, suyun ölçülü kullanılması ve çevre temizliğine özen gösterilmesi, hem fertlerin (bireylerin) sağlığı açısından hem de üçüncü şahıslara saygının gereği olarak ayrı bir önem kazanmıştır.
Abdestle ilgili diğer hususların, gusül, teyemmüm ve diğer dini bilgilerin öğrenilmesi için ilmihal kitaplarından geniş olarak faydalanılabilir. Söz konusu dini bilgilerin kitabımızda yer almaması, siz değerli okuyucularımızın dikkatini dağıtmamak içindir.
Yazar: Ramazan IŞIK/Namaz Gerçeği
