Kelime anlamı olarak kutub, değirmen taşının miline verilen isimdir. Tasavvufta, evrenin mânevî yönetimden sorumlu veliler hükûmetinin başkanına kutub denilir. Tasavvuf ehline göre, değirmen taşı milin çevresinde döndüğü gibi bütün mânevî âlem de kendisinin çevresinde döndüğü için veliler başkanına kutub denilmiştir. Kutb’a, kendisine sığınanlara yardım eden anlamında Gavs ya da Gavsu’l-Â’zam da denir.
Veliliğin en son ve en yüksek makamıdır. Kişi çalışarak kutub olmaz; kutupluk Allah vergisidir.
Kutb’un sağ ve solunda iki imam yer alır. Kutb’un sağında yer alan imam, Melekût âleminin işlerine; sol yanında yer alan imam ise Mülk âleminin işlerine bakar. Kutub vefat ettiği zaman yerine soldaki imam geçer.
Tasavvuf ehli tarafından sık kullanılan Aktab-ı Erbaa (Dört Kutub) deyimiyle, genellikle Abdülkâdir-i Geylânî, Seyyid Ahmed Rufâî, Seyyid Ahmed Bedevî ve İbrahim-i Dessûkî ifade edilir.
alıntı
