هَلْ الْغُلَامُ الَّذِي قَتَلَهُ الْخَضِرُ مُؤْمِنٌ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ
Şeyhe soruldu: Hızır'ın öldürdüğü çocuk mümin olarak cennet Ehlinden mi?
(فَأَجَابَ) بِأَنَّ الْغُلَامَ الَّذِي قَتَلَهُ الْخَضِرُ وَرَدَ فِي الْحَدِيثِ الصَّحِيحِ «أَنَّهُ طُبِعَ كَافِرًا» وَاخْتَلَفَ الْعُلَمَاءُ فِيهِ هَلْ كَانَ بَالِغًا أَوْ لَا فَقَالَ بِالْأَوَّلِ ابْنُ جُبَيْرٍ وَالْكَلْبِيُّ وَكَذَا ابْنُ عَبَّاسٍ فِي رِوَايَةِ أَبِي صَالِحٍ وَقَالَ الْحَسَنُ الْبَصْرِيُّ كَانَ رَجُلًا وَمِنْ عَادَةِ الْعَرَبِ أَنْ تُسَمِّيَ الرَّجُلَ صَبِيًّا إلَى أَرْبَعِينَ وَيُؤَيِّدُهُ قَوْله تَعَالَى {بِغَيْرِ نَفْسٍ} [المائدة: 32]
Şeyh Remlî şöyle cevap verdi : Hızırın öldürdüğü çocuk hakkında Sahih Hadiste : ''O Kafir olarak yazıldı(Yani Küfrü seçeceği üzere yaratıldı)'' haberi varid olmuştur.(Bu husus ittifaklıdır)
Alimler onun baliğ mi değil mi olduğu konusunda farklı görüşler söylemiştir.
İbn Cübeyr , Kelbî ve Ebu Salihin bir rivayetinde İbn Abbas baliğ olduğunu söylemiştir.Hasan-ı Basri şöyle demiştir : Bir kişinin bir kişiyi kırkına kadar sabî olarak isimlendirmesi Arap adetlerinden idi.Bunu şu ayet te'yid eder : Bir nefsi, bir başka nefse karşılık olmaksızın (Maide,32)
فَإِنَّهُ يَقْتَضِي أَنَّهُ لَوْ كَانَ بِقَتْلِ نَفْسٍ لَمْ يَكُنْ بِهِ بَأْسٌ وَلَوْ كَانَ غَيْرَ بَالِغٍ لَمْ يَجُزْ قَتْلُهُ بِنَفْسٍ وَبِغَيْرِ نَفْسٍ، وَقِرَاءَةُ أَبِي وَابْنِ عَبَّاسٍ وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ كَافِرًا، وَالْكُفْرُ وَالْإِيمَانُ مِنْ صِفَاتِ الْمُكَلَّفِينَ وَلَا يُطْلَقُ عَلَى غَيْرِ مُكَلَّفٍ إلَّا بِحُكْمِ التَّبَعِيَّةِ لِأَحَدِ أَبَوَيْهِ أَوْ نَحْوَهُمَا قَالَ بَعْضُهُمْ فَتَعَيَّنَ أَنْ يُصَارَ إلَيْهِ، وَقَالَ وَبِالثَّانِي جَمَاعَةٌ وَعَلَى هَذَا فَتَسْمِيَتُهُ كَافِرًا إمَّا مَجَازٌ بِاعْتِبَارِ مَا يَئُولُ إلَيْهِ لَوْ بَلَغَ فَلَا مَانِعَ مِنْ دُخُولِهِ الْجَنَّةَ إذَا لَمْ يَرِدْ نَصٌّ بِتَعْذِيبِهِ فَضْلًا عَنْ خُلُودِهِ فِي النَّارِ،
O şunu gerektirir ki , eğer bir nefsi başka bir nefse karşılık olsaydı , onda bir beis olmaz velev ki buluğa ermemiş olsun.Fakat nefse karşılık olsun veya olmasın bu caiz olmamıştır.
Babamın ve İbn Abbasın kıraatına şekline göre ''Çocuğa gelince Kafir idi.'' şeklindedir.
Küfür ve İman , yükümlü olanların sıfatlarındandır.Yükümlü olmayan ise , Anne babasıdan bir kişi veya onlara yakın olan bir kişi için tabii hüküm dışında mutlaklaştırılamaz.
Bazıları hükmü ona tahsis etmişlerdir.
Cemaat (1) onun baliğ olmadığını söylemiştir.Buna göre isimlendirilmesi Kafir'dir.O zaman bu isimlendirme ona dönmesi açısından ya mecazdır.Eğer buluğ çağında olsa bile Cenennemde sonsuz olacağı bir tarafa -onun azap edileceğine dair açık bir Nas - bulunmadıkça bu onun cennete girmesine mani değildir.
وَإِمَّا حَقِيقَةٌ وَتَكُونُ الْأَحْكَامُ إذْ ذَاكَ مَنُوطَةٌ بِالتَّمْيِيزِ. وَهَذَا نَظِيرُ مَا ذُكِرَ فِي شَرِيعَتِنَا فَقَدْ ذَكَرَ الْبَيْهَقِيّ فِي الْمَعْرِفَةِ أَنَّ الْأَحْكَامَ إنَّمَا صَارَتْ مُتَعَلِّقَةً بِالْبُلُوغِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ قَالَ السُّبْكِيُّ؛ لِأَنَّ الْأَحْكَامَ أُنِيطَتْ بِخَمْسَةَ عَشَرَ عَامَ الْخَنْدَقِ فَقَدْ تَكُونُ مَنُوطَةً قَبْلَ ذَلِكَ بِسِنِّ التَّمْيِيزِ وَيُؤَيَّدُ ذَلِكَ الْحُكْمُ بِإِسْلَامِ عَلِيٍّ - رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ - مَعَ كَوْنِهِ صَبِيًّا
Ya da bu isimlendirme ona dönmesi açısından hakikattır. O zaman bu temyiz(ayırt etme haline gelmesine) bağlanmıştır.Bu bizim Şeriatımızda zikredilen bir görüştür.
Beyhakî -Ma'rife-de şöyle zikretmiştir ki : Hükümler ancak hicretten sonra buluğa bağlı olarak gerçekleşmiştir.
Sübkî dedi ki : Çünkü Hükümler Hendek yılının 15'inde bağlanılmıştır.Bundan önce de temyiz yaşı ile bağlı oluyordu.Ali radiyallahu anh'ın , İslam'a Sabî olduğu halde girmesi , bu hükmü destekler.
(Fetava Er-Remli,4/222)
Dipnotlar:
(1) وقال الجمهور : لم يكن بالغا
Bu, Cumhurun(Alimlerin çoğunluğunun) görüşüdür.
Şeyhe soruldu: Hızır'ın öldürdüğü çocuk mümin olarak cennet Ehlinden mi?
(فَأَجَابَ) بِأَنَّ الْغُلَامَ الَّذِي قَتَلَهُ الْخَضِرُ وَرَدَ فِي الْحَدِيثِ الصَّحِيحِ «أَنَّهُ طُبِعَ كَافِرًا» وَاخْتَلَفَ الْعُلَمَاءُ فِيهِ هَلْ كَانَ بَالِغًا أَوْ لَا فَقَالَ بِالْأَوَّلِ ابْنُ جُبَيْرٍ وَالْكَلْبِيُّ وَكَذَا ابْنُ عَبَّاسٍ فِي رِوَايَةِ أَبِي صَالِحٍ وَقَالَ الْحَسَنُ الْبَصْرِيُّ كَانَ رَجُلًا وَمِنْ عَادَةِ الْعَرَبِ أَنْ تُسَمِّيَ الرَّجُلَ صَبِيًّا إلَى أَرْبَعِينَ وَيُؤَيِّدُهُ قَوْله تَعَالَى {بِغَيْرِ نَفْسٍ} [المائدة: 32]
Şeyh Remlî şöyle cevap verdi : Hızırın öldürdüğü çocuk hakkında Sahih Hadiste : ''O Kafir olarak yazıldı(Yani Küfrü seçeceği üzere yaratıldı)'' haberi varid olmuştur.(Bu husus ittifaklıdır)
Alimler onun baliğ mi değil mi olduğu konusunda farklı görüşler söylemiştir.
İbn Cübeyr , Kelbî ve Ebu Salihin bir rivayetinde İbn Abbas baliğ olduğunu söylemiştir.Hasan-ı Basri şöyle demiştir : Bir kişinin bir kişiyi kırkına kadar sabî olarak isimlendirmesi Arap adetlerinden idi.Bunu şu ayet te'yid eder : Bir nefsi, bir başka nefse karşılık olmaksızın (Maide,32)
فَإِنَّهُ يَقْتَضِي أَنَّهُ لَوْ كَانَ بِقَتْلِ نَفْسٍ لَمْ يَكُنْ بِهِ بَأْسٌ وَلَوْ كَانَ غَيْرَ بَالِغٍ لَمْ يَجُزْ قَتْلُهُ بِنَفْسٍ وَبِغَيْرِ نَفْسٍ، وَقِرَاءَةُ أَبِي وَابْنِ عَبَّاسٍ وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ كَافِرًا، وَالْكُفْرُ وَالْإِيمَانُ مِنْ صِفَاتِ الْمُكَلَّفِينَ وَلَا يُطْلَقُ عَلَى غَيْرِ مُكَلَّفٍ إلَّا بِحُكْمِ التَّبَعِيَّةِ لِأَحَدِ أَبَوَيْهِ أَوْ نَحْوَهُمَا قَالَ بَعْضُهُمْ فَتَعَيَّنَ أَنْ يُصَارَ إلَيْهِ، وَقَالَ وَبِالثَّانِي جَمَاعَةٌ وَعَلَى هَذَا فَتَسْمِيَتُهُ كَافِرًا إمَّا مَجَازٌ بِاعْتِبَارِ مَا يَئُولُ إلَيْهِ لَوْ بَلَغَ فَلَا مَانِعَ مِنْ دُخُولِهِ الْجَنَّةَ إذَا لَمْ يَرِدْ نَصٌّ بِتَعْذِيبِهِ فَضْلًا عَنْ خُلُودِهِ فِي النَّارِ،
O şunu gerektirir ki , eğer bir nefsi başka bir nefse karşılık olsaydı , onda bir beis olmaz velev ki buluğa ermemiş olsun.Fakat nefse karşılık olsun veya olmasın bu caiz olmamıştır.
Babamın ve İbn Abbasın kıraatına şekline göre ''Çocuğa gelince Kafir idi.'' şeklindedir.
Küfür ve İman , yükümlü olanların sıfatlarındandır.Yükümlü olmayan ise , Anne babasıdan bir kişi veya onlara yakın olan bir kişi için tabii hüküm dışında mutlaklaştırılamaz.
Bazıları hükmü ona tahsis etmişlerdir.
Cemaat (1) onun baliğ olmadığını söylemiştir.Buna göre isimlendirilmesi Kafir'dir.O zaman bu isimlendirme ona dönmesi açısından ya mecazdır.Eğer buluğ çağında olsa bile Cenennemde sonsuz olacağı bir tarafa -onun azap edileceğine dair açık bir Nas - bulunmadıkça bu onun cennete girmesine mani değildir.
وَإِمَّا حَقِيقَةٌ وَتَكُونُ الْأَحْكَامُ إذْ ذَاكَ مَنُوطَةٌ بِالتَّمْيِيزِ. وَهَذَا نَظِيرُ مَا ذُكِرَ فِي شَرِيعَتِنَا فَقَدْ ذَكَرَ الْبَيْهَقِيّ فِي الْمَعْرِفَةِ أَنَّ الْأَحْكَامَ إنَّمَا صَارَتْ مُتَعَلِّقَةً بِالْبُلُوغِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ قَالَ السُّبْكِيُّ؛ لِأَنَّ الْأَحْكَامَ أُنِيطَتْ بِخَمْسَةَ عَشَرَ عَامَ الْخَنْدَقِ فَقَدْ تَكُونُ مَنُوطَةً قَبْلَ ذَلِكَ بِسِنِّ التَّمْيِيزِ وَيُؤَيَّدُ ذَلِكَ الْحُكْمُ بِإِسْلَامِ عَلِيٍّ - رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ - مَعَ كَوْنِهِ صَبِيًّا
Ya da bu isimlendirme ona dönmesi açısından hakikattır. O zaman bu temyiz(ayırt etme haline gelmesine) bağlanmıştır.Bu bizim Şeriatımızda zikredilen bir görüştür.
Beyhakî -Ma'rife-de şöyle zikretmiştir ki : Hükümler ancak hicretten sonra buluğa bağlı olarak gerçekleşmiştir.
Sübkî dedi ki : Çünkü Hükümler Hendek yılının 15'inde bağlanılmıştır.Bundan önce de temyiz yaşı ile bağlı oluyordu.Ali radiyallahu anh'ın , İslam'a Sabî olduğu halde girmesi , bu hükmü destekler.
(Fetava Er-Remli,4/222)
Dipnotlar:
(1) وقال الجمهور : لم يكن بالغا
Bu, Cumhurun(Alimlerin çoğunluğunun) görüşüdür.
