İki imam Hanefi Mezhebinde imâm-ı Azam'ın öğrencileri Ebû Yûsuf ile Muhammed'i dile getiren deyim. Aynı anlamda Sahibeyn (iki Arkadaş) deyimi de kullanılır. Ebû Yûsuf'un adı Yakub b. İbrahim Habib el-Kufî el-Ensârî'dir. Kufe'de, 113/731 yılında doğdu.
Hadis ilminde Hafız olduktan sonra Ebû Hanife'nin öğrencileri arasına katıldı. Onun koyduğu usulü benimseyerek "mutlak müctehid" payesine ulaştı. Abbasî halifelerinden Harun er-Reşid döneminde Baş Kadı (Kâdı'l-Kudât) oldu.
İslâm tarihinde bu paye ile anılan ilk hukukçudur. 182/798 yılında Bağdat'da öldü. imâm Muhammed'in tam adı, Ebû Abdullah Muhammed b. Hasan h. Ferkad el-Şeybanî'dir. 132/749 yılında Vâsıt'ta doğdu. Hocası Ebû Hanife'nin ölümü üzerine öğrenimini Ebû Yusuf'un derslerine devam ederek sürdürdü.
Üç yıl kadar imam Mâlik'ten (ö. 179/795) ders aldı. Harun er-Reşid döneminde Rakka ve Horasan kadılıklarında bulundu. 189/805 yılında Rey'de öldü.
Eserleri ile Hanefilik'in sistemleşmesinde önemli rol oynadı imâm-ı A'zam Ebû Hanife'nin görüş ve ictihadlarını kitapları ile tesbit ederek sonraki kuşaklara aktardığı için "Hanefi mezhebinin nâkili" olarak ün kazandı.
İmameyn ya da Sahibeyn olarak anılan Ebû Yûsuf ile İmam Muhammed, Hanefi mezhebinin sistemleşmesinde ve yayılmasında en önemli paya sahiptirler. İmam Muhammed Zahirü'r-Rivaye olarak anıları kitaplarında İmam-ı A'zam'ın hemen hemen tüm fetva ve ictihadlarını bir araya getirdi. Mezhep görüşünde başlıca belirleyici olan bu kitaplar Hanefîlik'in gelecek kuşaklara aktarılmasında da başlıca etken oldu. Uzun yıllar Kâdı'l-Kudâtlık yapan Ebû Yusuf ise hem Hanefilik'in resmi mezhep olmasında, hem de eserleri ve atadığı hanefî kadılar aracılığı ile bu mezhebin yayılmasında etkili oldu. İmameyn, İmam-ı A'zam'ın usulü içinde hareket etmekle birlikte, zaman zaman ondan farklı ictihadlarda da bulundular. Üç müctehidin ictihadlarının çelişmesi durumunda mezhep görüşünü İmam-ı Azam'ın ictihadı belirler. Ne var ki bu kural kazaya (yargı) ilişkin konularda bozulur. Kazaya ilişkin konularda tecrübeli olduğu için bu alanda mezhep görüşünü Ebû Yusuf'un ictihadı belirler. İmam-ı Azam'ın ictihadı karşısında İmameyn'in ictihadlarının birleşmesi durumunda ise, mezhep görüşünü İmameyn'in ictihadları temsil eder.
Ahmed ÖZALP
Hadis ilminde Hafız olduktan sonra Ebû Hanife'nin öğrencileri arasına katıldı. Onun koyduğu usulü benimseyerek "mutlak müctehid" payesine ulaştı. Abbasî halifelerinden Harun er-Reşid döneminde Baş Kadı (Kâdı'l-Kudât) oldu.
İslâm tarihinde bu paye ile anılan ilk hukukçudur. 182/798 yılında Bağdat'da öldü. imâm Muhammed'in tam adı, Ebû Abdullah Muhammed b. Hasan h. Ferkad el-Şeybanî'dir. 132/749 yılında Vâsıt'ta doğdu. Hocası Ebû Hanife'nin ölümü üzerine öğrenimini Ebû Yusuf'un derslerine devam ederek sürdürdü.
Üç yıl kadar imam Mâlik'ten (ö. 179/795) ders aldı. Harun er-Reşid döneminde Rakka ve Horasan kadılıklarında bulundu. 189/805 yılında Rey'de öldü.
Eserleri ile Hanefilik'in sistemleşmesinde önemli rol oynadı imâm-ı A'zam Ebû Hanife'nin görüş ve ictihadlarını kitapları ile tesbit ederek sonraki kuşaklara aktardığı için "Hanefi mezhebinin nâkili" olarak ün kazandı.
İmameyn ya da Sahibeyn olarak anılan Ebû Yûsuf ile İmam Muhammed, Hanefi mezhebinin sistemleşmesinde ve yayılmasında en önemli paya sahiptirler. İmam Muhammed Zahirü'r-Rivaye olarak anıları kitaplarında İmam-ı A'zam'ın hemen hemen tüm fetva ve ictihadlarını bir araya getirdi. Mezhep görüşünde başlıca belirleyici olan bu kitaplar Hanefîlik'in gelecek kuşaklara aktarılmasında da başlıca etken oldu. Uzun yıllar Kâdı'l-Kudâtlık yapan Ebû Yusuf ise hem Hanefilik'in resmi mezhep olmasında, hem de eserleri ve atadığı hanefî kadılar aracılığı ile bu mezhebin yayılmasında etkili oldu. İmameyn, İmam-ı A'zam'ın usulü içinde hareket etmekle birlikte, zaman zaman ondan farklı ictihadlarda da bulundular. Üç müctehidin ictihadlarının çelişmesi durumunda mezhep görüşünü İmam-ı Azam'ın ictihadı belirler. Ne var ki bu kural kazaya (yargı) ilişkin konularda bozulur. Kazaya ilişkin konularda tecrübeli olduğu için bu alanda mezhep görüşünü Ebû Yusuf'un ictihadı belirler. İmam-ı Azam'ın ictihadı karşısında İmameyn'in ictihadlarının birleşmesi durumunda ise, mezhep görüşünü İmameyn'in ictihadları temsil eder.
Ahmed ÖZALP