Psikolog Fatih Reşit CİVELEKOĞLU, “Bebeklikten Ergenliğe Başarılı, Mutlu, Huzurlu Kız Çocuğu Nasıl Yetiştirilir?” adlı kitabının ilk satırlarında çok önemli bir paylaşımda bulunuyor:
“Meslek hayatımda şunu fark ettim ki, bana başvuranların üçte ikisi bayan ve sorunları çocukluk dönemine dayanıyor.” diyor ve bu sorunların kaynağının “hatalı anne-baba tutumları” olduğunu vurguluyor.
Kitapta, bebeklikten ergenliğe kadar çocuğun bedensel, kişilik, zihinsel ve manevi gelişimine yer verilmiş ve bu gelişim alanlarını desteklemek için yapılması gerekenler sohbet havasında anlatılmış. En önemlisi konular, yazarın karşılaştığı vakalarla örneklendirilmiş. Hayatınızda olumlu değişiklikler yapmanıza vesile olacağına inandığım bu samimi kitabı tavsiye ediyor; hatalı anne baba tutumlarının başlıcalarını sizlerle paylaşmak istiyorum.
Otoriter Tutum: Geleneksel aile yapımızda maalesef sıkça karşılaştığımız bir tutumdur. Çocuk ailenin baskısı altındadır. Bütün kontrolü elinde tutan anne ve baba, çoğunlukla katı ve hoşgörüsüzdür. Çocuğun hata yapma hakkı yoktur. Otoriter ailede yetişen çocuklar; stresli, kendine güveni olmayan, devamlı eleştirildiği için kendini değersiz hisseden, dıştan denetimli, bazen de aileye tepki olarak aşırı huysuz ve isyankâr çocuklardır.
Aşırı Hoşgörülü-Serbest Tutum: Çocuk başına buyruk, denetimsiz yetişir. Çocuğun davranış serbestliği sınırsızdır. Ailenin davranışları, “İyi bir eğitim baskıcı değil, özgür olmalıdır.” düşüncesine dayanır. Serbest tutum içinde olan anne babalardan sıklıkla, “Bir tanecik çocuğum var, onun dediklerini yapmayacağım da kiminkini yapacağım?!.” gibi sözleri duyarsınız. Bu tutumla yetişen çocuklar; doyumsuz, şımarık, bencil, arkadaşlarıyla uyum yaşamakta güçlük çeken çocuklardır. Toplumsal hayatta, ailede gördükleri aşırı serbestliği ve hoşgörüyü bulamadıkları için sıkça hayal kırıklığı yaşarlar ve zamanla toplumdan dışlanırlar.
Aşırı Koruyucu Tutum: Çocuğa gereğinden fazla ilgi ve özen gösterilir, kontrol edilir. Genellikle anne ve çocuk arasında görülür. Anne çocuğu sürekli korumakta ve ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Çocuğun kendi başına yapabileceği şeyler bile anne tarafından karşılanır. Aşırı Koruyucu tutumla yetiştirilen çocuklar; aşırı bağımlı, özgüveni gelişmemiş çocuklardır. Başarma gücünden yoksundurlar. Tek başına karar alamazlar. Aileden uzak kalmaları çok zordur. Ailelerine bağlı değil, bağımlıdırlar. Aile haricinde, koruyup kollayacak birini bulunca, o kişiye de bağımlı hale gelirler. Yaşam boyu bu tarz bağımlılıklar bireyde devam eder.
İlgisiz-Kayıtsız Tutum: Bu tutumda çocuğa gösterilen sevgi ve ilgi payı çok azdır. Ailede sorumsuzluk ve ilgisizlikten kaynaklanan bir disiplinsizlik hakimdir. Bu tutumla yetiştirilen çocuklar genelde pasif ve donukturlar. Anne babanın dikkatini çekmek için alışılmadık davranışlara başvururlar. Aile kendisine model olmadığı için, çocuklar kendilerine başka modeller seçerler. Zararlı alışkanlıklar edinmeye meyillidirler. Saldırgan davranışlar sergilerler.
Dengesiz-Kararsız Tutum: Çocuk, aynı davranış sonrasında, kimi zaman hoşgörülür, kimi zaman cezalandırılır. Bu dengesizlik anne baba arasındaki görüş ayrılıklarından kaynaklanabilir. Bazı ailelerde çocuğun büyük veya küçük olmasına, kız veya erkek olmasına göre izlenen tutumlar değişiklik gösterir. Bu çelişki çocuğu olumsuz yönde etkiler. Dengesiz tutumla yetişen çocuklar, aşırı isyankar veya aşırı boyun eğici olabilirler. Güvensiz ve kaygılıdırlar. Tutarsız bir kişilikleri vardır.
Mükemmeliyetçi Tutum: Bu tutum içerisinde olan anne babalar, çocuklarından her konuda yüksek başarı beklerler. Kendi hayatlarında başaramadıklarını çocuklarında görmek isterler. Çocuğa kaldıramayacağı yükler yüklenir. Çocukları, herkesin parmakla göstereceği çocuk olmalıdır. Çocuğun yanlış yapma hakkı yoktur. Tıpkı bir büyük gibi muamele görür. “Senin için saçımı süpürge ettim!..” gibi sıkça duygusal sömürüde bulunurlar. Bu tutumla yetişen çocuklar; dağınık ya da aşırı titiz çocuklar olurlar. Başarısız olunca çok kolay hayal kırıklığı yaşarlar. Yanlış yapmaktan korkarlar.
Son olarak yukarıda belirttiğim tutumlara alternatif olabilecek, kısaca değinmek istediğim diğer bir tutum…
Demokratik Tutum: Aileler demokratik tutumu, gevşek tutumla karıştırabilmektedir. Demokratik tutumda çocuğa yol gösterilir ancak, alacağı kararlar konusunda serbest bırakılır. Aile içinde kurallar birlikte belirlenir ve çocuk bu sınırlar içinde özgürdür. Sergilenen davranışların açıklaması yapılır. Anne babalar çocuklarına karşı hoşgörülüdürler, onları desteklerler. Çocuklarıyla ilgili kararlar alırken seçenekler sunarlar. Çocuğun seçtiği davranıştan ders almasına izin verirler. Demokratik tutumla yetiştirilen çocuklar; duygusal ve arkadaş canlısıdırlar. Sosyal açıdan dengeli ve özgüven sahibidirler. Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar. Sorumluluk sahibidirler.
Yazar: Nergiz Tuba Bozgeyik
“Meslek hayatımda şunu fark ettim ki, bana başvuranların üçte ikisi bayan ve sorunları çocukluk dönemine dayanıyor.” diyor ve bu sorunların kaynağının “hatalı anne-baba tutumları” olduğunu vurguluyor.
Kitapta, bebeklikten ergenliğe kadar çocuğun bedensel, kişilik, zihinsel ve manevi gelişimine yer verilmiş ve bu gelişim alanlarını desteklemek için yapılması gerekenler sohbet havasında anlatılmış. En önemlisi konular, yazarın karşılaştığı vakalarla örneklendirilmiş. Hayatınızda olumlu değişiklikler yapmanıza vesile olacağına inandığım bu samimi kitabı tavsiye ediyor; hatalı anne baba tutumlarının başlıcalarını sizlerle paylaşmak istiyorum.
Otoriter Tutum: Geleneksel aile yapımızda maalesef sıkça karşılaştığımız bir tutumdur. Çocuk ailenin baskısı altındadır. Bütün kontrolü elinde tutan anne ve baba, çoğunlukla katı ve hoşgörüsüzdür. Çocuğun hata yapma hakkı yoktur. Otoriter ailede yetişen çocuklar; stresli, kendine güveni olmayan, devamlı eleştirildiği için kendini değersiz hisseden, dıştan denetimli, bazen de aileye tepki olarak aşırı huysuz ve isyankâr çocuklardır.
Aşırı Hoşgörülü-Serbest Tutum: Çocuk başına buyruk, denetimsiz yetişir. Çocuğun davranış serbestliği sınırsızdır. Ailenin davranışları, “İyi bir eğitim baskıcı değil, özgür olmalıdır.” düşüncesine dayanır. Serbest tutum içinde olan anne babalardan sıklıkla, “Bir tanecik çocuğum var, onun dediklerini yapmayacağım da kiminkini yapacağım?!.” gibi sözleri duyarsınız. Bu tutumla yetişen çocuklar; doyumsuz, şımarık, bencil, arkadaşlarıyla uyum yaşamakta güçlük çeken çocuklardır. Toplumsal hayatta, ailede gördükleri aşırı serbestliği ve hoşgörüyü bulamadıkları için sıkça hayal kırıklığı yaşarlar ve zamanla toplumdan dışlanırlar.
Aşırı Koruyucu Tutum: Çocuğa gereğinden fazla ilgi ve özen gösterilir, kontrol edilir. Genellikle anne ve çocuk arasında görülür. Anne çocuğu sürekli korumakta ve ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Çocuğun kendi başına yapabileceği şeyler bile anne tarafından karşılanır. Aşırı Koruyucu tutumla yetiştirilen çocuklar; aşırı bağımlı, özgüveni gelişmemiş çocuklardır. Başarma gücünden yoksundurlar. Tek başına karar alamazlar. Aileden uzak kalmaları çok zordur. Ailelerine bağlı değil, bağımlıdırlar. Aile haricinde, koruyup kollayacak birini bulunca, o kişiye de bağımlı hale gelirler. Yaşam boyu bu tarz bağımlılıklar bireyde devam eder.
İlgisiz-Kayıtsız Tutum: Bu tutumda çocuğa gösterilen sevgi ve ilgi payı çok azdır. Ailede sorumsuzluk ve ilgisizlikten kaynaklanan bir disiplinsizlik hakimdir. Bu tutumla yetiştirilen çocuklar genelde pasif ve donukturlar. Anne babanın dikkatini çekmek için alışılmadık davranışlara başvururlar. Aile kendisine model olmadığı için, çocuklar kendilerine başka modeller seçerler. Zararlı alışkanlıklar edinmeye meyillidirler. Saldırgan davranışlar sergilerler.
Dengesiz-Kararsız Tutum: Çocuk, aynı davranış sonrasında, kimi zaman hoşgörülür, kimi zaman cezalandırılır. Bu dengesizlik anne baba arasındaki görüş ayrılıklarından kaynaklanabilir. Bazı ailelerde çocuğun büyük veya küçük olmasına, kız veya erkek olmasına göre izlenen tutumlar değişiklik gösterir. Bu çelişki çocuğu olumsuz yönde etkiler. Dengesiz tutumla yetişen çocuklar, aşırı isyankar veya aşırı boyun eğici olabilirler. Güvensiz ve kaygılıdırlar. Tutarsız bir kişilikleri vardır.
Mükemmeliyetçi Tutum: Bu tutum içerisinde olan anne babalar, çocuklarından her konuda yüksek başarı beklerler. Kendi hayatlarında başaramadıklarını çocuklarında görmek isterler. Çocuğa kaldıramayacağı yükler yüklenir. Çocukları, herkesin parmakla göstereceği çocuk olmalıdır. Çocuğun yanlış yapma hakkı yoktur. Tıpkı bir büyük gibi muamele görür. “Senin için saçımı süpürge ettim!..” gibi sıkça duygusal sömürüde bulunurlar. Bu tutumla yetişen çocuklar; dağınık ya da aşırı titiz çocuklar olurlar. Başarısız olunca çok kolay hayal kırıklığı yaşarlar. Yanlış yapmaktan korkarlar.
Son olarak yukarıda belirttiğim tutumlara alternatif olabilecek, kısaca değinmek istediğim diğer bir tutum…
Demokratik Tutum: Aileler demokratik tutumu, gevşek tutumla karıştırabilmektedir. Demokratik tutumda çocuğa yol gösterilir ancak, alacağı kararlar konusunda serbest bırakılır. Aile içinde kurallar birlikte belirlenir ve çocuk bu sınırlar içinde özgürdür. Sergilenen davranışların açıklaması yapılır. Anne babalar çocuklarına karşı hoşgörülüdürler, onları desteklerler. Çocuklarıyla ilgili kararlar alırken seçenekler sunarlar. Çocuğun seçtiği davranıştan ders almasına izin verirler. Demokratik tutumla yetiştirilen çocuklar; duygusal ve arkadaş canlısıdırlar. Sosyal açıdan dengeli ve özgüven sahibidirler. Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar. Sorumluluk sahibidirler.
Yazar: Nergiz Tuba Bozgeyik
