Soru
Mezheplere göre vitir namazını kılmanın hükmü nedir?
Cevabımız
Değerli Kardeşimiz;
Vitir, itıifakla kılınması istenen bir namazdır.(Fethu'l-Kadîr, I, 300-310) Çünkü Hz. Peygamber (a.s.) şöyle buyurmuştur: "Ey Kur'an ehli! Vitir namazı kılın. Çünkü Allah tektir, teki sever.(Ebu Dâvud ve Tirmizî sahih diyerek rivayet etmiştir.) Vitir namazı Hz. Peygamber (a.s.)'e farz idi. Bunun delili şu hadis-i şeriftir: "Üç şey vardır ki, bana farzdır, fakat size farz değildir: Kuşluk namazı, kurban ve vitir namazı." (Bu hadisi Hakim ve Ahmed İbni Abbas'tan tahric etmiştir. Zehebi, Hakim sükut etti, demiştir. Hadis münker ve gariptir. Nasbu'r-Râye, II, 115)
Vitir namazı, Ebu Hanife'ye göre, bayram namazları gibi vacip bir namazdır. İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed'e ve diğer fakihlere göre sünnet-i müekkededir.
Ebu Hanife'nin dayandığı delil şu hadistir: "Allah size bir namaz daha fazladan ilâve etmiştir. Bu namaz da vitirdir. Vitir namazını yatsı ile sabah vakti doğuncaya kadar geçen zaman içinde kılın," (Tirmizi rivayet etmiştir) Bu hadisteki kılın sözü emirdir, emir ise vacip olmayı gerektirir. Hanefilerin ittifakı ile bu namazı inkâr eden kimsenin kafir olmamasının sebebi âhad sünnet ile sabit olmasıdır. Bu Ebu Hanife'den rivayet edilen, vitir namazının sünnet olduğu ile ilgili görüşün manasıdır. Buna binaen Ebu Hanife'ye göre, özürsüz olarak vitir namazının oturarak yahut binek üzerinde edâ edilmesi caiz değildir.
Bu hadisi başka bazı hadisler de kuvvetlendirmekledir. Bu hadislerden biri de Ebu Eyyub'dan rivayet edilen şu hadistin 'Vitir haktır. Beş rekât ile vitir kılmak isteyen kılsın Üç rekât ile kılmak isteyen kılsın, tek rekât ile kılmak isteyen yine kılsın." İbn Bureyde'nin rivayetinde ise şöyle denilmektedir: "Vitir haktır. Vitir kılmayan bizden değitidir.:" (Bu hadisi Ahmed rivayet etmiştir.)
Cumhur vitir namazının sünnet olduğuna hadisleri delil getirmiştir. Bu hadislerden bazıları şunlardır:
"Hz. Peygamber (a.s.)'e bir bedevî "Benim üzerimde farz bir namaz var mıdır? diye sorduğu zaman: "Beş vakit namaz" cevabını vermiştir. Bedevî: "Benim üzerimde bundan başka bir boç var mıdır?" sorusunu tekrarlayınca Hz. Peygamber (a.s.): "Hayır, ancak nafile kılarsan bu müstesna" buyurmuştur."(Bu hadis üzerinde Buharî ile Müslim ittifak etmişlerdir.)
Ubade b. Sâmit, vitir namazı vaciptir diyen bir adamı yalanlamış ve şöyle demiştin "Resulullah (a.s.)'ın şöyle buyurduğunu duydum: Beş vakit namazı Allah kullar üzerine gece ve gündüz farz kılmıştır."(Bu hadisi Ebu Dâvud ile Ahmed rivayet etmişlerdir.)
Hz. Ali'nin de şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Farz namazlarda olduğu gibi, vitir vacip değildir. Fakat o, Hz. Peygamber (a.s.)'in sünnet kıldığı bir ibadettir. "(Bu hadisi Ahmed ile Tirmizî rivayet etmişlerdir.)
Vitir namazının hayvan üzerinde zaruretsiz olarak eda edilmesi de caizdir. Dolayısıyla sünnetlere benzemekdir. İbni Ömer'in rivayet ettiğine göre: "Hz. Peygamber (a.s.) devesi üzerinde giderken vitir namazı kılardı."(Buharî ve Müslim rivayet etmişlerdir.)
Hadis âlimleri bunlar hakkında tenkit edici sözler söylemişlerdir. "Vitir namazı kılmayan bizden değildir." hadisi zayıftır. Ebu Eyyub'un rivayet ettiği "Vitir haktır" hadisinin ravileri her ne kadar güvenilir ise de kuvvetle müstahap olduğu manasına tevil edilmiştir. Çünkü İmam Ahmed şöyle demiştir: "Kasten vitir namazını terk eden kişi kötü bir adamdır. Bunun şahitliğinin kabul olunmaması gerekir." (İslam Fıkhı, Zuhayli, c.II, s.130-131)
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editör
Mezheplere göre vitir namazını kılmanın hükmü nedir?
Cevabımız
Değerli Kardeşimiz;
Vitir, itıifakla kılınması istenen bir namazdır.(Fethu'l-Kadîr, I, 300-310) Çünkü Hz. Peygamber (a.s.) şöyle buyurmuştur: "Ey Kur'an ehli! Vitir namazı kılın. Çünkü Allah tektir, teki sever.(Ebu Dâvud ve Tirmizî sahih diyerek rivayet etmiştir.) Vitir namazı Hz. Peygamber (a.s.)'e farz idi. Bunun delili şu hadis-i şeriftir: "Üç şey vardır ki, bana farzdır, fakat size farz değildir: Kuşluk namazı, kurban ve vitir namazı." (Bu hadisi Hakim ve Ahmed İbni Abbas'tan tahric etmiştir. Zehebi, Hakim sükut etti, demiştir. Hadis münker ve gariptir. Nasbu'r-Râye, II, 115)
Vitir namazı, Ebu Hanife'ye göre, bayram namazları gibi vacip bir namazdır. İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed'e ve diğer fakihlere göre sünnet-i müekkededir.
Ebu Hanife'nin dayandığı delil şu hadistir: "Allah size bir namaz daha fazladan ilâve etmiştir. Bu namaz da vitirdir. Vitir namazını yatsı ile sabah vakti doğuncaya kadar geçen zaman içinde kılın," (Tirmizi rivayet etmiştir) Bu hadisteki kılın sözü emirdir, emir ise vacip olmayı gerektirir. Hanefilerin ittifakı ile bu namazı inkâr eden kimsenin kafir olmamasının sebebi âhad sünnet ile sabit olmasıdır. Bu Ebu Hanife'den rivayet edilen, vitir namazının sünnet olduğu ile ilgili görüşün manasıdır. Buna binaen Ebu Hanife'ye göre, özürsüz olarak vitir namazının oturarak yahut binek üzerinde edâ edilmesi caiz değildir.
Bu hadisi başka bazı hadisler de kuvvetlendirmekledir. Bu hadislerden biri de Ebu Eyyub'dan rivayet edilen şu hadistin 'Vitir haktır. Beş rekât ile vitir kılmak isteyen kılsın Üç rekât ile kılmak isteyen kılsın, tek rekât ile kılmak isteyen yine kılsın." İbn Bureyde'nin rivayetinde ise şöyle denilmektedir: "Vitir haktır. Vitir kılmayan bizden değitidir.:" (Bu hadisi Ahmed rivayet etmiştir.)
Cumhur vitir namazının sünnet olduğuna hadisleri delil getirmiştir. Bu hadislerden bazıları şunlardır:
"Hz. Peygamber (a.s.)'e bir bedevî "Benim üzerimde farz bir namaz var mıdır? diye sorduğu zaman: "Beş vakit namaz" cevabını vermiştir. Bedevî: "Benim üzerimde bundan başka bir boç var mıdır?" sorusunu tekrarlayınca Hz. Peygamber (a.s.): "Hayır, ancak nafile kılarsan bu müstesna" buyurmuştur."(Bu hadis üzerinde Buharî ile Müslim ittifak etmişlerdir.)
Ubade b. Sâmit, vitir namazı vaciptir diyen bir adamı yalanlamış ve şöyle demiştin "Resulullah (a.s.)'ın şöyle buyurduğunu duydum: Beş vakit namazı Allah kullar üzerine gece ve gündüz farz kılmıştır."(Bu hadisi Ebu Dâvud ile Ahmed rivayet etmişlerdir.)
Hz. Ali'nin de şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Farz namazlarda olduğu gibi, vitir vacip değildir. Fakat o, Hz. Peygamber (a.s.)'in sünnet kıldığı bir ibadettir. "(Bu hadisi Ahmed ile Tirmizî rivayet etmişlerdir.)
Vitir namazının hayvan üzerinde zaruretsiz olarak eda edilmesi de caizdir. Dolayısıyla sünnetlere benzemekdir. İbni Ömer'in rivayet ettiğine göre: "Hz. Peygamber (a.s.) devesi üzerinde giderken vitir namazı kılardı."(Buharî ve Müslim rivayet etmişlerdir.)
Hadis âlimleri bunlar hakkında tenkit edici sözler söylemişlerdir. "Vitir namazı kılmayan bizden değildir." hadisi zayıftır. Ebu Eyyub'un rivayet ettiği "Vitir haktır" hadisinin ravileri her ne kadar güvenilir ise de kuvvetle müstahap olduğu manasına tevil edilmiştir. Çünkü İmam Ahmed şöyle demiştir: "Kasten vitir namazını terk eden kişi kötü bir adamdır. Bunun şahitliğinin kabul olunmaması gerekir." (İslam Fıkhı, Zuhayli, c.II, s.130-131)
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editör
