Network Kullanımı ve Kurulumu
________________________________________
Network birbirine kablolarla bağlanmış server, printer, pc, modem gibi birçok haberleşme ekipmanının en ekonomik ve verimli yoldan kullanılmasıdır. Network insanların bireyselce değil, ortak çalışmalarını sağlar.
Network, veri, yazılım ve ekipman paylaşımıdır. Küçük bir ağ iki bilgisayardan oluşabileceği gibi, büyük bir ağ binlerce bilgisayar, fax-modem, cd-rom sürücü, printer ve bunun gibi ekipmanlardan oluşabilir.
Neden Network'e Gereksinim Duyulur ve Network Nasıl Çalışır?
Network zaman ve para kazancı sağlar. Başarı için işletmenin sadece ofis içinde değil, tüm dünya ile haberleşmesi gerekir. Paylaşım söz konusu olduğundan donanım tüm personel tarafından kullanılabilir. Herbir birey için extra printer, modem, disk ünitesi gerekmez. İnternet erişimi de bir ağ üzerinde paylaştırılabilir. Ethernet en genel networking sistemidir. Ethernet, standardlarıyla birlikte gelmiştir. Ethernet ağından gönderilen tüm mesajlar diğer bir ekipmanın alabileceği standart kodlardan oluşur. İlk olarak XEROX tarafından bulunmuş ve daha sonra DEC, Intel ve XEROX tarafından formülize edilip belirli metodları kullanıp saniyede 10 Mbit veri transfer edebilen bir sistem olarak ortaya çıkmıştır.
Network Topolojileri
Üç çeşit network yapısı vardır. Bunlar "star", "bus" ve "ring" topolojileridir. Star ve Bus yapı en çok kullanılanlarıdır.
Star Yapı :
Adından anlaşılabileceği gibi yıldız mimarisindendir. Yani yıldızın merkezinde bir hub veya switch, bunlara bağlı olan tüm noktaları birbirine bağlar (UTP kablo ile). Kablonun bir ucu network adaptör kartına bağlı iken, diğeri hub veya switch'e takılır.
Star Networkün Avantajları
• Ekonomik kablolama
• Hızlı kurulum
• Kolay genişletilebilirlik
• Switch veya bridge ile genişletilmesi network performansını arttırır.
• Bağlantıda meydana gelebilecek kopukluk, tüm ağı etkilemez.
• Huba yapılan bağlantılar hub üzerindeki bağlantıların durumunu gösteren ışıklar sayesinde durumları anlaşılır ve arıza tespiti kolaylaşır.
Dezavantajları
• Hub ile hub arasındaki bağlantıyı sağlayan kablonun uzunluğu 100m yi geçemez.
Bus Yapı :
Bus yapı, omurga yapı olarak ta adlandırılır. Ağ üzerindeki tüm node'lar tek bir hat üzerindedir. Veri, bu node'lardan geçerek istenilen node'a ulaşır. Ağ bağlantısı tek bir koaksiyel kablo ile yapılır. Bu kablonun uçlarına BNC denilen konnektörler bağlanır.
Bus Yapının Avantajları
• Güvenilir kablo kullanır (koaksiel kablo).
• Basit network genişlemesi sağlar.
• Hub veya benzeri merkezi ağ ekipmanı gerektirmez.
Bus Yapı Dezavantajları
• Standardları 30 node'tan fazlasına izin vermez.
• Ağın toplam uzunluğu 185 metreyi geçemez.
• Herhangi bir node'un bağlantısının kesilmesi tüm ağı etkiler.
• Arıza tesbiti zordur.
Server: Server, dosya depolamak ve bu dosyalara ağ üzerinden erişmek için kullanılan basit bir sistem olabileceği gibi, birçok hard-disk içeren, yedekleme üniteleri ve cd-rom sürücüleri olan kompleks sistemler olabilir. Printer, fax makinaları, modemler, internet erişimi, vs. gibi kaynakların ağ üzerinde paylaşılmasına yardımcı olur. Server'a bağlanan bilgisayarlara istemci (client) denir. Sunucular genelde, veritabanı dosyalarını, birçok yazılım istemcisinin erişimine sunar.
Hub: Hub'ın görevi kendisine ulaşan sinyalleri alıp yine kendisine bağlı olan ağ ekipmanlarına dağıtmaktır. Hub bu işlem sırasında bir tekrarlayıcı görevi görür ve sinyali güçlendirir.
Mbps: Saniyede 10 milyon bit (Millions of bits per second)
Switch: Switch'ler daha kompleks ve daha verimli hublardır. Portları arasında direkt kanal oluşturma yeteneği vardır. Network performansını arttırır.
Node: Bir network ekipmanı (hub veya switch gibi) ile haberleşebilen, server, printer, fax makinası, vb.
Workgroup: Küçük, haberleşebilen bir grup oluşturabilmek için, tek bir switch veya hub'a bağlı node'lara denir.
10BASE-T Kablo: Her iki ucunda RJ-45 konnektörü bulunan, Kategori 3 kablolamayı destekleyen 10 Mbps ethernet standardının kablosu.
Network Ekipmanları :
Network Adaptör Kartları
Network Adaptör Kartları (Network Arabirim Kartları) ağ yapısının temelini oluşturur. Günümüzde bazı bilgisayarlar üzerinde ağ adaptör kartıyla gelir. Eğer bilgisayarınızda böyle bir kart yoksa anakart üzerindeki boş bir slota, modem veya ses kartı takar gibi kısa sürede takılabilir. Network arabirim kartı bilgisayarınızla ağ arasındaki bağlantıyı sağlar. Veriyi Ethernet ağının okuyabileceği ve kabul edeceği formata çevirir. Bu kartlar üzerinde hub veya switch'e bağlayabilmeniz için konnektörler bulunur. Network Arabirim Kartları driver (sürücü) dediğimiz üretici firma tarafından yazılan software'lerle gelirler. 10 Mbps veya 10/100 Mbps çift hızlı çalışabilen ethernet kartları vardır.
Hub : Hub'lar star topoloji ağlarda merkezi bağlantı üniteleridir. Hub kendisine bağlanılan tüm node'ların birbirleri ile iletişim kurmasını sağlar. Hub'a bağlanılan her ekipmanın kendi güç kaynağı olduğu gibi hub'ında kendi güç kaynağı vardır. Hub üzerinde bulunan durum ışıkları ağ durumunu izlememizi ve arıza tespit işlemlerini kolaylaştırır. İkiden fazla hub birbirine bağlanabilir fakat Ethernet standartlarında bazı sınırlar vardır. Hub-Hub bağlantıları yerine switchlerden hub'lara gidilebilir, ve bu durum ağ performansını arttırır. 10 Mbps veya 100 Mbps ağlar için hub'lar bulunmaktadır.
Bridge : Bridge'ler bağımsız workgrupları birbirine bağlamak için kullanılır. Veri yönlendirme işlemi yapar. 10 Mbps ve 100 Mbps ağları birbirine bağlayabilir.
Switch : Switchler daha öncede bahsedildiği gibi daha kompleks Hub'lardır. Büyük bir ağı segmentlere (parçalara) bölerek ağ performansını arttırır. Herhangi bir node'tan gelen verinin tüm ağa dağıtılması yerine istenilen node'a dağıtılmasını sağlar. Ağ durumunu izler, veriyi gönderip, iletim işleminin yapılıp yapılmadığını test eder. Bu özelliğe "store and forward" (depola ve ilet) denir.
Repeater : Repeater (tekrarlayıcı), ethernet ağ standartlarında merkezi bağlantı noktası ile node arasındaki mesafenin maximum sınırının aşması durumunda kullanılır. Sinyali alıp, güçlendirip, gönderme özelliğine sahiplerdir. Hub veya switchler de birer repeater görevi görür.
Router : Router'lar ağ trafiğini filtre eder ve dosyanın doğru yere gönderilmesini sağlamak için değişik protokolleri birbirine bağlar. Bu filtreleme işleminden dolayı router, switch veya bridge'den daha yavaş çalışır. Hub veya switch'lerden farklı olarak router'lar ağ yönetim hizmetleri sunarlar.
Filtreleme işlemi: Verinin içeriği incelenir ve iletilmesi gerekmiyorsa iletilmez. Switch veya bridge'te verinin içeriğine bakılmadan iletim işlemi yapılır.
Protokol: Ağ üzerinde veri iletimi için kullanılan kurallar veya işlemler.
PC Adaptör Kartları
Laptop (dizüstü) bilgisayarlar ethernet ağına kredi kartına benzer kartlarla bağlanabilir. PC kartları bütünleşik fax/data ve modem özelliğine sahip olabilir .
Uyarı:Yanlış kalite veya tipteki kablolama haberleşmeyi güçleştirir.
Bağlantı Sayısı
Switch ile parçalara ayrılmamış networkteki çok fazla sayıdaki hub veya çalışma grubundaki çok fazla sayıdaki bağlantı sık sık çakışmalara ve hatalara neden olacaktır.
Mesafe
Ethernet standartlarına göre daha uzun mesafelere çıkan bağlantılar networkün çökmesine neden olan zamanlama problemlerine neden olur.
Tavsiyeler
• Her bilgisayarın networke bağlanması için Network Adaptör Kartına ihtiyacı vardır.
• En kolay ve en popüler Ethernet topolojisi 10BASE-T kablolaması gerektiren yıldız topolojisidir.
• Bir 10BASE-T Ethernet networkü RJ-45 konnektörlerle sonlanan Kategori 3 veya 5 dolanmış-çift kablo kullanır.
• 10BASE-T networkünde LAN içindeki bilgisayarlar arasında en fazla 5 kablo segmenti (parçası) olabilir. Yerleşim planını kağıt üzerinde yaparken her kablo parçasının buna uymasına dikkat edilmelidir.
• 10 Mbps hublar birbirine Kategori 3 veya 5 dolanmış-çift kablo ile bağlanabilirler. Bilgisayar-switch veya bilgisayar-hub arasındaki kablonun uzunluğu 100 metreyi geçmemelidir.
• 100 Mbps bağlantılar Katagori 5 dolanmış-çift kablo ile yapılabilir. Bilgisayar-switch veya bilgisayar-hub arasındaki kablonun uzunluğu 50 metreyi geçmemelidir.
• Switch ve hublar eğer sahiplerse BNC konnektörleri ile 10BASE 2 ince koaksiyel kablo kullanarak da bağlanabilirler. Buradaki kablo uzunluğu 185 metreyi geçmemelidir.
• İki LAN segmenti (parçası)birbirlerine bridge kullanarak bağlanabilirler.
• Fast Ethernet 100BASE-TX networkü LAN içindeki bilgisayarlar arasında sadece iki kablo segmentine (parçasına) sahip olabilir. Örnek için "Networkün Geçerli Yapılması" bölümüne bakınız.
• Backbone (omurga) bir segment (parça) sayılır. Bağlantı segmentleri ayrı olarak sayılır.
• Herhangi bir switchin yerleştiği yerden sayım tekrar başlar. Böylelikle Ethernet özelliklerine uyarak networkün genişlemesine olanak sağlanmış olur.
• Switch, uyumluluğu koruyan ve networkün genişlemesine olanak sağlayan çok önemli bir parçadır.
Başka şeylerin de yanlış olma ihtimali vardır. Bu durumda yukarıdaki maddelerden başka bir şeyin problem çıkardığını anladığınızda network cihazlarınızın üreticisini arayarak başka nelere bakmanız gerektiğini anlamak için yardım isteyiniz.
Kendi Networkünüzü Kurmak
Eğer bir networke ihtiyacınız olduğuna karar verdiyseniz, nelere ihtiyacınız olduğunun da listesini yapmışsınızdır. Dosya veya yazılım programlarının paylaştırılması, ekipmanların paylaştırılması, hız, haberleşme ekipmanları, bağlanacak bilgisayarların tipi, vb. Bu çoktan hazırsa temel bilgileri almaya başlayabilirsiniz.
1. Elinizde olan ve ekleyeceğiniz ekipmanların nereye konulacağını belirleyerek başlayın.
2. Kat planlarını ekipmanlar olmadan çizin
3. Mesafeleri not alın. İleride kablolamayı planlarken ve kontrol ederken bunlara ihtiyacınız olacak.
4. İhtiyacınız olan şeylerin listesini yapın
5. Network adaptör kartlarını unutmayın. Özel tipte bir kart gerektirebileceğinden karta ihtiyacı olan ekipmanın tipini de bilgisayarın tipi ve işletim sisteminin tipi gibi detayları içerecek şekilde yazmanız gerekir. Düzinelerce tipte ekipmanınız olabilir. Ayrıca ihtiyacınız olan konnektör tipini kontrol ediniz.
6. Kablolamada neye karar verdiniz? Bir star networkü kurarken Kategori 3 10BASE-T (10 Mbps Ethernet için) veya Kategori 5 100BASE-TX kabloya (10 Mbps veya 100 Mbps Fast Ethernet her ikisi için de) ihtiyacınız olacak. Networkünüzün hızı kablonuzun tipi ve kalitesini belirler.
7. Ne kadar kablo segmentine ihtiyacınız olacağını kontrol edin ve her kablonun uzunluğunu ölçün. Bu size ne kadar hub, bridge ve switche ihtiyacınız olduğuna karar vermeniz için bir fikir verecektir.
8. Network İşletim Sisteminizi seçmelisiniz.
9. Eğer Windows NT kullanıyorsanız zaten bir network işletim sisteminiz var demektir.
10. Networkünüzü kurarken network işletim sisteminin üreticisinin sunduğu el kitabındaki talimatları takip edin.
11. Tüm ekipmanlara, uzunluklara ve workgruplara bakınız.
12. Network için yaptığınız plan networkünüzün büyüklüğü için en iyisi mi?
13. Eğer kablo uzunlukları, hub ve node'ların sayısı ve aralarındaki mesafeler için emin olamıyorsanız "Tavsiyeler" bölümüne tekrar bakınız.
14. Eğer Ethernet standartlarına tamamen uyuyorsanız işletmeye hazırsınız demektir.
15. Gerekli olan tüm ekipman ve kabloları edinin.
16. Planınızı dikkatle takip edin.
Problemlerin Çözümü
Bu bölümde bir zorlukla karşılaştığınızda ilk bakacağınız şeylerin neler olduğu, en çok karşılaşılan problemlerin cevaplarını bulacaksınız.
Doğruluğunu Kontrol Etme
Herşeyden önce problemin neden kaynaklandığını anlamak için tüm kablo ve güç bağlantılarını kontrol edin.
• RJ-45ler (10BASE-T bağlantıları) yerine iyice oturmuş olduğundan emin olun.
• Kötü veya yanlış bir kablo hemen değiştirilmelidir.
• Eğer BNC (koaksiyel) konnektör kullanıyorsanız, herbirinin bağlantısının takılı olup olmadığını kontrol edin.
• Tüm BNC kablolarının her iki tarafının ucuna 50 ohmluk terminatör (sonlandırıcı) takılarak sonlandırılmalıdır.
Bağlantı durumunu gösteren ışığın yanması için bilgisayarın network cihazına bağlanmış olması ve her ikisinin de çalışıyor olması gerekir.
Kablo kalitesi ve uzunluğunun standartlara uyması gerekir. Network performansını artırabilmek için kablo uzunluklarını olabildiğince kısa tutunuz. Birçok 10 Mbps hubı birbirine bağlarken üretici firma tarafından sağlanan kablo diyagramlarını takip ediniz.
Intel InBusiness ürünlerindeki "Out to Hub/X" portunu kullanırken standart düz kablo kullanılır, başka özel bir kabloya gerek yoktur. Eğer kullanmıyorsanız cihazları (hub, bridge, switch, vb.) birbirine bağlarken çapraz kablo kullanın. Bu bağlantıları yaparken üreticinin bağlantı diyagramlarını takip ediniz.
Protokoller
________________________________________
4.1 TCP/IP: Transmission Control Protokolu IP ve daha ust katmanlara cok sayida servis saglar. Bir yazilim parcasi degildir. O bir iletisim protokoludur. TCP'yi makinenizi koydugunuzda TCP katmanini ve onun icin gereken yazilimi yuklemis olursunuz. TCP, IP ve diger ust katmanlara veri akisini kontrol eder.
4.1.1TCP/IP Konfigurasyonu ve Sistem Yonetimi Esaslari
4.1.1.1 Konfigurasyon Dosyalari
Buradaki dosyalar UNIX isletim sisteminin dosyalaridir. Farkli isletim sistemlerinde ayni gorevi yapan baska dosyalar vardir ancak isimleri farklidir.
4.1.1.1.1 sembolik makine isimleri: /etc/hosts
Bu dosya network adreslerinin tutuldugu dosyadir. Dosya birinde network adres digerinde sembolik ismin bulundugu iki sutundan olusur. Bir adrese aralarinda tab veya bosluk olmak sartiyla bir kac sembolik adres verilebilir. Ornek b?r dosya:
# network host addresses
127.0.0.1 localhost local tpci_server
157.40.40.1 tpci_sco1
157.40.40.2 tpci_sco2
157.40.40.3 tpci_hpws1
157.40.40.0 tpci_server tpci_main tpci
47.80.157.36 bnr.ca BNR bnr
191.13.123.4 kitty_cat
205.150.89.1 roy_maclean big_roy
4.1.1.2 Network isimleri: /etc/networks :
Networkler de makineler gibi bu dosyaya listelenebilir. Formati; network sembolik ismi, network adresi, alias seklindedir. B?r ornek dosya asagidadir:
# local network names
tpci 146.1 tpci_network tpci_local
bnr 47.80 BNR bnr.ca
tmn 123.2.21
unique 89.123.23 UNIQUE
sco 132.147 SCO
loopback 127 localhost
4.1.1.3 network protokolleri: /etc/protocols
Protokol numarasi alici makinenin bilgileri hangi protokoldan alacagini belirler. Unix'de bu protokol numaralari /etc/protocols dosyasinda yazilidir. Genelde bu dosya yonetici tarafindan degitirilmez veya guncellenmez, sistem otomatik olarak bu dosyay ayarlar. Bu dosya protokol adi, protokol numarasi ve istenirse bir alias'dan olusur. Ornek dosya:
# Internet (IP) protocols
ip 0 IP # internet protocol, pseudo protocol number
icmp 1 ICMP # internet control message protocol
igmp 2 IGMP # internet group management protocol
ggp 3 GGP # gateway-gateway protocol
tcp 6 TCP # transmission control protocol
egp 8 EGP # Exterior-Gateway Protocol
pup 12 PUP # PARC universal packet protocol
udp 17 UDP # user datagram protocol
hello 63 HELLO # HELLO Routing Protocol
ospf 89 OSPF # Open Shortest Path First Routing Protocol
Burada IP protokolu 0, TCP protokolu de 6'dir.
4.1.1.4 Network Servisleri: /etc/services
Bu dosya da /etc/protocols dosyasi gibi sistem yoneticisi tarafindan ayarlanmaz. Sistem otomatik olarak bu dosyayi ayarlar. Bu dosya servis ismi, port numarasi ve protokol tipi bilgilerinin verildigi bir dosyadir. Port numarasi ve protokol tipi bir slash ile ayrilmistir. TCP protokolunu genelde baska ifadeler de izler. Ornek dosya:
# network services
echo 7/tcp
echo 7/udp
discard 9/tcp sink null
discard 9/udp sink null
ftp 21/tcp
telnet 23/tcp
smtp 25/tcp mail mailx
tftp 69/udp
# specific services
login 513/tcp
ho 513/udp whod
4.1.2 Konfigurasyon Komutlari
hostname
Makinenize isim vermenizi verilmisse bunu gormenizi saglar.
# hostname
kardelen.felab.itu.edu.tr
# uname -n
kardelen
ifconfig
Bu komut ile yapilanlar soyledir,
bir interface aygitinin aktif veya deaftif yapmak, bir interface'deki ARP'i aktif veya deaktif yapmak, bir interface'deki debugging mode'u aktif veya deaktif yapmak, broadcast adresi eklemek, alt-network mask'i eklemek, routing metodu eklemek.
Ornegin ethernet kartina adres vermek icin
# ifconfig eth0 160.75.20.100
Bu komut sonrasinda route ile kernel route tablosuna yeni interface'i eklemek, yeni karta hangi agda oldugunu anlatmak icin:
# route add -net 160.75.20.0 netmask 255.255.255.0 eth0
komutu kullanilir.
routing tablosu route komutu ile gorulebilir. route -n komutu ile ip adreslerine gore tablo alinir.
Gateway'i tanitmak icin:
# route add default gw 160.75.20.11 netmask 0.0.0.0
komutu verilir.
Makine acilirken TCP/IP processlerini en iyi sekilde kontrol etmek icin /etc/inetd.conf dosyasi kullanilir.
Ornek:
# @(#)inetd.conf 5.2 Lachman System V STREAMS TCP source
# System V STREAMS TCP - Release 4.0
ftp stream tcp nowait NOLUID /etc/ftpd ftpd
telnet stream tcp nowait NOLUID /etc/telnetd telnetd
shell stream tcp nowait NOLUID /etc/rshd rshd
login stream tcp nowait NOLUID /etc/rlogind rlogind
exec stream tcp nowait NOLUID /etc/rexecd rexecd
finger stream tcp nowait nouser /etc/fingerd fingerd
comsat dgram udp wait root /etc/comsat comsat
ntalk dgram udp wait root /etc/talkd talkd
echo stream tcp nowait root internal
discard stream tcp nowait root internal
chargen stream tcp nowait root internal
daytime stream tcp nowait root internal
time stream tcp nowait root internal
echo dgram udp wait root internal
discard dgram udp wait root internal
chargen dgram udp wait root internal
daytime dgram udp wait root internal
time dgram udp wait root internal
Sutunlar servis ismini, (/etc/services dosyasindaki servislerle karsilastirilir.) soket tipini (stream, raw, datagram), protokol ismini, servis sahibi logini, server programin adini ve server program icin gerekli parametreleri icerir.
Netstat komutu
Bu komut local sistem ve TCP/IP uygulamalari hakkinda genis bilgi verir. Adminler TCP'deki bir problemi bu komut ile anlayabilirler. Verdigi bilgiler sunlardir; iletisim bitis noktalari, network interface istatistikleri, routing tablo bilgisi, protokol istatistiklerive data bufferlar uzerindeki bilgiler. Bazi opsitonlar:
-a: tum iletisim bitim noktalarini
-i: network interface istatistiklerini
-m: data buffer uzerindeki bilgilerini
-r: routing tablosunu
-s: protokol istatistiklerini
gormek icin kullanilir.
Ping komutu
Kullanilan makinenin agdaki herhangi bir makine ile ag baglantisinin olup olmadigini gosterir. Karsi bilgisayara paketler gonderir eger cevap gelirse baglantinin oldugu anlasilir. Ornegin;
# ping 160.75.20.10
komutu ile kullandigimiz makine ile 160.75.20.10 ip'li makine arasinda network baglantisi olup olmadigini kontrol edebilirsiniz.
4.2 IPX-SPX: IPX-SPX protokolu ile ilgili bazı teknik bilgilere geçmeden isterseniz bu protokolun gelişimine bir göz atalım.
Bu protokol, NOVELL firması tarafından kendi pc tabanlı file server uygulaması "Netware" için geliştirmiş olduğu bir protokoldür. Netware server üzerine birden fazla network kartı takılabilir. Bu networkü segmentlere bölerek performansı arttırmak için sıklıkla başvurulan bir oldur.
4.2.1 MAC Adresi : Ethernet network kartları habeşlemek için MAC adreslerini kullanmak zorundadırlar. MAC adresi her bir network kartına üreticisi tarafından, daha sonra değiştirilemeyecek ve dünyada bir eşi daha olmayacak şekilde verilen hexadesimal bir numaradır. MAC adresini bir çok şekilde öğrenebilirsiniz. Mesela kartınızın ayar ve kontrol programı ile : Eğer sisteminizde TCP-ip yüklü ise "winipcfg" programı ile de öğrenmeniz mümkün (aynı zamanda tcp-ip bilgilerini de öğrenebilirsiniz).MAC adresinin ilk 6 rakamı üretici kodunu belirtir (büyük üreticilerin birden fazla kodu olabilir). Son 6 rakam ise üretici tarafından kendi ürettiği her karta ayrı ayrı verilmiş numaradır.
Her bir ethernet kartının dünyada eşi olmayan bir MAC adresi vardır.
4.3 NetBIOS :
Başlangıç olarak biraz geriye gidelim taa 1984’lere. IBM kendi bigisayar ağı için bir API duyurdu. Buna da Network Basic Input/Output System (NetBIOS) adını verdi. NetBIOS API bilgisayarlar arasında bağlantı ve paylaşım için tamamlanmamış bir dizayn sağladı.
1985’lerin sonlarına doğru IBM bir protocol daha duyurdu.Bunaada NetBIOS Extended User Interface ( NetBEUI) dedi.NetBEUI küçük LAN’lar (<255) için dizayn edilen ve her makineye 15 harfi geçmeyen bir isim verilmesini öngörüyordu. Bu o güne kadar ağ ortamlarında hiç duyulmamıştı.
NetBEUI protokolu ağ uygulamaları için çok popüler bir hale geldi. IPX üzerine NetBIOS ve bunu NetBEUI ‘ye bağlamak da gerçekleşti. Bununla beraber internetin asıl protokolü TCP/IP ve UDP/IP yüzünden NetBIOS API’yi bu protokole bağlamak bir zorunluluk oldu.
TCP/IP bilgisayar adreslerini numaralar şeklinde gösterirken NetBIOS isimleri kullanıyordu. Bu iki protokolu birleştirmek isteyenler için en büyük meseleydi. 1987 de Internet Engineering Task Force (IETF) RFC 1001 ve 1002 isimli iki doküman çıkararak NetBIOS’un TCP/UDP ağlarında nasıl çalışacağını gösterdi. O günden beri bu dokümanın yonettiği standard TCP/IP üzerinde NetBIOS oldu yani kısaca NBT. Bu NBT standartı (RFC 1001/1002) hala üç servisi özetler.
Bir, isim servisi
Iki, iletişim servisi
-datagram
-session (oturum)
İsim servisi isim-adres problemini halleder. (Burda isim ile kastedilen NetBIOS ismidir, DNS ismi ile karıştırmayın). Bunu da her makineye bir isim beyan etme hakkı vererek sağlar. İsim-IP adres çevirimini üstlenir (internetteki DNS gibi). Session ve datagram protokolleri ise dataları NetBIOS makineleri arasında ileri geri iletme görevini yapar.
NOT: Bu kısımları iyi anlamak WINS kavramını anlamak için gereklidir. İTU’nün ağı bir NBT ağdır.
4.3.1 Bir isim alma
Bir insan için isim alma basittir ama bir NetBIOS ağ için biraz karışıktır. İsterseniz biraz içine dalalım.
NetBIOS dünyasında online olan her makine kendi için bir isim beyan etmek ister ki buna name registration denir. İki makine aynı ismi register edemez aksi takdirde brçok karışıklık neyadana gelir. Bunu sağlamanın iki tane yolu vardır.
Bir NetBIOS Name Server (NBNS) kullanmak ki bu hangi isimlerin register edildiği bilgisini tutar.
Bir makineye, başka bir makine kendi ismini kullanmaya kalkıştığı zaman kendini savunma hakkı vermek
4.3.2 NetBIOS ismi nedir?
NetBIOS’un kullandığı isimler DNS isimlerinden çok farklıdır. NetBIOS isimleri düzdür ve 15 karakteri geçemez, (a-z,A-Z-0-9) karakterleri ile ! @ # $ % ^ & ( ) - ' { } . ~ karakterleri kullanılabilir.NetBIOS isimlerinde edu.tr gibi uzantılar yoktur.
Genellikle DNS isimlerinin host ismiyle (cnap08.itu.edu.tr) , NetBIOS ismi aynıdır ama bu hep böyle olacak değildir. (Bir Samba server’ın DNS ismi (phoenix.ora.com) onun NetBIOS ismi (phoenıx) olarak kulllanılır.)
4.3.3 Resource isimleri ve türleri
Bir makine kendi NetBIOS ismini duyurunca sadece varlığını duyurmakla kalmaz aynı zamanda ne tür bir hizmet verdiğini de bildirir. Örneğin, phoenix kendinin sadece bir worksation olmadığını aynı zamanda bir file server olduğunu ve WimPopup mesajlarını alabileceğini bildir. Bunu da makine ismine 16. Bayt ekleyerek yapar. Bu 16. bayta resource type denir.
Bu bir bayt makinenin sunduğu servisi belirtir. Mesela:
PHOENIX<00>
NMTSTAT kullanarak (windows’ta command prompt’unda) hangi isimlerin register edildiğini görebilirsiniz.
D:\>NBTSTAT -a hydra
NetBIOS Remote Machine Name Table
Name Type Status
---------------------------------------------
HYDRA <00> UNIQUE Registered
HYDRA <03> UNIQUE Registered
HYDRA <20> UNIQUE Registered
...
Bu çıktı NBNS server’ın NetBIOS ismi hydra olan makineyi bir worksation olarak,WinPopup mesajları kabul edecek ve bir de file server olarak register ettiğini gösterir.Liste aşağıdadır.
Named resouce Hexadecimal byte value
Standard Workstation Service 00
Messenger Service (WinPopup) 03
RAS Server Service 06
Domain Master Browser Service (associated with primary domain controller) 1B
Master Browser name 1D
NetDDE Service 1F
Fileserver (including printer server) 20
RAS Client Service 21
Network Monitor Agent BE
Network Monitor Utility BF
Grup isimleri ve türleri (Group names and types)
Samba ayrıca bilgisayrların kendilerini kaydedecekleri group konseptini de kullanır. Bizim bilgisayarımız da bir workgroup’a dahildi. Bir ağda birden çok wokgroup olabilir. Bizim NBSTAT örneğine gelirsek. Hydara samba server bizim workgroup ‘un bir üyesiydi (hex 00), browse master olmak için elemelere katılabilir(1E)…İşte NBTSTAT çıktısı:
NetBIOS Remote Machine Name Table, continued
Name Type Status
---------------------------------------------
SIMPLE <00> GROUP Registered
SIMPLE <1E> GROUP Registered
.._ _MSBROWSE_ _.<01> GROUP Registered
Şimdi de grup özellik tablosu.
Named Resource Hexadecimal byte value
Standard Workstation group 00
Logon Server 1C
Master Browser name 1D
Normal Group name (used in browser elections) 1E
Internet Group name (administrative) 20
<01><02>_ _MSBROWSE_ _<02> 01
_ _ MSBROWSE _ _ bir grubu master browserlara duyurmak için kullanılır.
Datagram ve Session’lar
Şimdi de NBT’nin başka bir görevini açıklıyalım: iki NetBIOS makine arasında bağlantı kurmak. NBT tarafından iki tane servis sunulur(kullanılır). Session servisi ve datagram servisi. Bu iki servisin nasıl çalıştığını anlamak Samba’yı anlamak için faydalı değildir ama bu size NBT’nin nasıl çalıştığını gösterir ve Samba’da problemler çıktığında size yardımcı olur.
Datagram servisinde bilgisayarlar arasında durağan bir bağlantı kurulmaz. Bir bilgisayar diğer makine veya makinelere data paketlerini yollar veya broadcast eder ama paketlerin gidip ya da gitmediğine bakmaz. Kontrol etmez. Datagramlar akıllıca kullanılmazlarsa network trafiğini altüst edebilirler. Peki datagramlar niye kullanılır. Çünkü datagramla data paketleri bir yada daha fazla bilgisayara çabukça gider.
Session servisi daha komplextir. Session ‘lar teorik olarak bağlantı esnasında NetBIOS uygulamasındaki hataları tespit edip onarabilen bir servistir. Bir NBT session’ı bir telefon bağlantısına benzetebilirsiniz. İki makine arasında bir bağlantı kurulur ve diyalog sürdüğü müddetçe de bu session bozulmaz. İki taraf da arayanın kim olduğunu bilir ve basitçe anlaşabilirler.
Primitive Description
Call : Bekleyen bir bilgisayar ile bir session başlatır.
Listen : Bir çağrı için bekler
Hang-up : Bir çağrıdan çıkar
Send : Diğer makineye data yollar
Receive : Diğer makineden data alır
Session status : Yapılan sessionlar hakkında bilgi alır.
Session lar bir NBT ağın omurgasıdır. Session’lar bir client ve server arasında durağan bir bağlantı kurulmasını sağlar. Client, server’a hangi dosyayı istediğini ve neyi açmak istediğini bir çağrı (call) ile bildirir.Bu çağrılar bazen çok uzun süreler alır dakikalar ,saatler.. Eğer bir hata varsa session yazılımı olan TCP dataları bir daha yollar. Salla gitsin mantığını güden datagram sevisi (UDP)’den oldukça farklı.
Burda unutmamanız gereken şeyler şunlardır.
sessionlar daima iki NetBIOS makine arasında (ne fazla ne az) kurulur.
Datagramlar birkaç makineye broadcast yapabilir fakat güvenilmezdirler.Yani kaynak hiçbir zaman yolladığı verinin karşı tarafa gittiğinden emin olmaz.
4.4 PROXY: Internet TCP-IP tabanlıdır. Kendi ip adresinizle internete bağlıysanız, aslında çok büyük bir Tcp-IP ağına bağlısınız demektir.
Internete bağlandığınızda bilgisayarınız verileri Gateway-Router'a gönderir. Bu router-Getaway sizin isp'nizinkidir. Isp'inin routeri de sizden gelen isteği bir sonraki router'a,o bir sonrakine yollar. Bu böyle devam eder, ta ki sizin hedef bilgisayarınıza (host, mesela bir web server) ulaşılana kadar. Daha sonra size yollanan cevap aynı yoldan geri dönecektir.
Ancak ağınızdaki her bir pc'yi 24 saat internete bağlı tutmak (ayrı-ayrı) masraflı olabilir. Ayrıca dünya üzerindeki milyonlarca yerel ağ terminaline ayrı bir ip adresi atamakta mümkün değildir.
Genelde küçük networkler aşağıdaki gibi bir sistemle dial-up olarak internete bağlanırlar :
Bu uygulamada aşağıdaki teknik özellikleri göz önünde bulundurmak gerekir.
Bir çok isp dial-up bbağlantılara DHCP vasıtasıyla geçici bir ip adresi verir. (Yani her bağlandığınızda farklı bir ip adresiniz olur.)
Internete bağlandığınızda servis sağlayıcınız size geçici bir ip adresi verir, ama bir networkte tüm makinalar ip adresi sahibi olmak zorundadır.
Internete modemle bağlı olan bilgisayar, diğer makinalardan internete ve internetten diğer makinalara olan veri akışını sağlar. Bu olaya ip-routing (ip yönlendirme) denir. Win 95 ve 98 bir ip router görevini üstlenemezler (win98 SE hariç). Windows Nt de ise bu özellik vardır.
Peki çözüm ne ? Çözüm bir proxy kullanmaktır :
Her bir sistem networkte kendi özel-kalıcı ip adresleriyle tanımlanmışlardır. Bir terminal (örn
c3) internetle haberleşirken ; kendi datasını yerel ağ üzerinden proxy server programının olduğu pc'ye gönderir. Buradaki proxy programı gelen dataya isp'nin atamış olduğu kendi ip adresini yerleştirerek internete yollar. Internetten gelen cevabı ise cevabın muhatabı hangi PC ise ona yollar.
Microsoft Windows'un hiçbir versiyonuna proxy programı entegre etmemiştir. Ancak Nt için olanı vardır ve satın alabilirsiniz. Ancak Win98SE internet connection sharing özelliğiniz destekler.
Ayrıca diğer bir çok yazılım üreticisi proxy server yazılımları üretmektedirler. (wingate gibi)
Bu konu ile ilgili basit bir Proxy Server kurulumu sayfalarına bakabilirsiniz
Ayrıca internet paylaşımını DCC (Direct-Cable Connection (DCC) ile de yapabilirsiniz
