Tefsir ile Tevil arasındaki farklar nelerdir?
Âlimlerin bir kısmı, tefsîr ve te'vîl lafızlarının kullanılış bakımından aynı manada olduğunu ifâde etmiş; bir kısmı ise bu iki lafzın anlam bakımından birbirinden farklı olduğunu savunmuşlardır. Bu âlimlere göre iki lafız arasındaki farklar şunlardır:
1) Te'vîlde, anlamın doğruluğu hususunda kesinlik yoktur. Tefsîrde ise, "Yüce Allah şu ibâreden şu hükmü, şu manayı murâd etmiştir." şeklinde kesin hüküm vardır. Bu cihetle tefsîr kat'î bir delile ve Şâri'in beyanına tevakkuf eder. Böyle kat'î bir delile istinat etmezse re'y ile tefsîr olur ki, bu şer'an menedilmiştir. Te'vîl ise, lafızdan murâd-ı İlâhîyi beyanda kesinlik bulunmaksızın lafzın ihtimâl-lerinden birini tercihten ibârettir. İlk devirde bir ihtiyat tedbiri olarak te'vîl lafzı, tefsîr lafzından daha çok kullanılmıştır. Yine bundan hareketle İbn Kuteybe (Te'vîl-u Müşkili'l-Kur'ân), Taberî (Câmiu'l-Beyân an Te'vîl-i Âyi'i-Kur'an) ve Mâtûrîdî (Te'vîlât) gibi ilk müfessirler, yazmış oldukları tefsirlerine, "Tefsîr" yerine "Te'vîl" adını vermişlerdir.
2) Te'vîlde Allah'ı şâhit göstermek yoktur. Zirâ te'vîl eden, murâd edilen şeyden haber vermemekte ve "Allah bununla şunu murâd etmiştir veya kasdetmiştir." dememekte, fakat "Bu söz, insanlann konuşmalarında şu vecihlere yönelir ve Allah da en iyi bilir." demektedir.
3) Tefsîrde sadece bir vecih vardır, te'vîl ise birçok vecihleri muhtevidir.
4) Tefsîr kelimesinde dâimâ doğruya isabet bahis konusu olduğundan, o makbuldür. Te'vîl ise makbul olma veya olmama bakımından iki kısma ayrılır. Makbûl olmayan te'vîl kendisine bakıldığı zaman, âyetin ileri ve gerisi ile mutabakat etmeyen ve delilleri eksik olandır. Bu vasıfların bulunmadığı te’vil ise makbûl addedilir.
5. Tefsir, lâfzın taşıdığı zâhirî manayı, te’vil ise bâtınî manayı beyan eder.
6. Yaygın görüşe göre tefsir rivâyete, te’vil de dirâyete dayanmaktadır.
7. Tefsir, kelimelerin açıklaması için, te’vîl de cümlelerin açıklamasında kullanılır. Şu kelimenin tefsiri şu; şu cümlenin te’vîli budur denilir.
Kaynak: Mehmet ÜMİTLİ DBHT kitabından.
Âlimlerin bir kısmı, tefsîr ve te'vîl lafızlarının kullanılış bakımından aynı manada olduğunu ifâde etmiş; bir kısmı ise bu iki lafzın anlam bakımından birbirinden farklı olduğunu savunmuşlardır. Bu âlimlere göre iki lafız arasındaki farklar şunlardır:
1) Te'vîlde, anlamın doğruluğu hususunda kesinlik yoktur. Tefsîrde ise, "Yüce Allah şu ibâreden şu hükmü, şu manayı murâd etmiştir." şeklinde kesin hüküm vardır. Bu cihetle tefsîr kat'î bir delile ve Şâri'in beyanına tevakkuf eder. Böyle kat'î bir delile istinat etmezse re'y ile tefsîr olur ki, bu şer'an menedilmiştir. Te'vîl ise, lafızdan murâd-ı İlâhîyi beyanda kesinlik bulunmaksızın lafzın ihtimâl-lerinden birini tercihten ibârettir. İlk devirde bir ihtiyat tedbiri olarak te'vîl lafzı, tefsîr lafzından daha çok kullanılmıştır. Yine bundan hareketle İbn Kuteybe (Te'vîl-u Müşkili'l-Kur'ân), Taberî (Câmiu'l-Beyân an Te'vîl-i Âyi'i-Kur'an) ve Mâtûrîdî (Te'vîlât) gibi ilk müfessirler, yazmış oldukları tefsirlerine, "Tefsîr" yerine "Te'vîl" adını vermişlerdir.
2) Te'vîlde Allah'ı şâhit göstermek yoktur. Zirâ te'vîl eden, murâd edilen şeyden haber vermemekte ve "Allah bununla şunu murâd etmiştir veya kasdetmiştir." dememekte, fakat "Bu söz, insanlann konuşmalarında şu vecihlere yönelir ve Allah da en iyi bilir." demektedir.
3) Tefsîrde sadece bir vecih vardır, te'vîl ise birçok vecihleri muhtevidir.
4) Tefsîr kelimesinde dâimâ doğruya isabet bahis konusu olduğundan, o makbuldür. Te'vîl ise makbul olma veya olmama bakımından iki kısma ayrılır. Makbûl olmayan te'vîl kendisine bakıldığı zaman, âyetin ileri ve gerisi ile mutabakat etmeyen ve delilleri eksik olandır. Bu vasıfların bulunmadığı te’vil ise makbûl addedilir.
5. Tefsir, lâfzın taşıdığı zâhirî manayı, te’vil ise bâtınî manayı beyan eder.
6. Yaygın görüşe göre tefsir rivâyete, te’vil de dirâyete dayanmaktadır.
7. Tefsir, kelimelerin açıklaması için, te’vîl de cümlelerin açıklamasında kullanılır. Şu kelimenin tefsiri şu; şu cümlenin te’vîli budur denilir.
Kaynak: Mehmet ÜMİTLİ DBHT kitabından.
